İş Sözleşmesi, Hizmet Akdi Nedir? Sözleşme Türleri

1-Genel Açıklamalar:

İş sözleşmesi (hizmet akdi) ile ilgili düzenlemeler 4857 sayılı İş Kanununun 8 ila 26 arası maddelerinde yer almaktadır. Kanunun 8 inci maddesine göre iş sözleşmesi, işçinin işverene bağımlı olarak iş görmeyi, işverenin de ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan bir sözleşmedir. Herhangi bir şekle tabi değildir. Yazılı yapılması zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak süresi bir yıl ve daha fazla olan iş sözleşmelerinin yazılı şekilde yapılması zorunludur. Yazılı sözleşme yapılmayan hallerde işveren işçiye en geç iki ay içinde genel ve özel çalışma koşullarını, günlük ya da haftalık çalışma süresini, temel ücreti ve varsa ücret eklerini, ücret ödeme dönemini, süresi belirli ise sözleşmenin süresini, fesih halinde tarafların uymak zorunda oldukları hükümleri gösteren yazılı bir belge vermekle yükümlüdür. Süresi bir ayı geçmeyen belirli süreli iş sözleşmelerinde bu hüküm uygulanmaz. İş sözleşmesi iki aylık süre dolmadan sona ermiş ise, bu bilgilerin en geç sona erme tarihinde işçiye yazılı olarak verilmesi zorunludur.

2-İş Sözleşmesinin Türleri:

2.1-Belirli Süreli / Belirsiz Süreli İş Sözleşmeleri:

İş sözleşmeleri belirli veya belirsiz süreli
olabilir. Eğer işçi – işveren arasındaki iş ilişkisi belirli bir süreye bağlanmamışsa, iş ilişkisinin sona ereceği süre belirtilmemişse, burada belirsiz süreli iş sözleşmesi söz konusudur. Belirli süreli işlerde veya belli bir işin tamamlanması ya da belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullara bağlı olarak işveren ile işçi arasında yazılı şekilde yapılan iş sözleşmesi ise belirli süreli iş sözleşmesidir. Belirli süreli iş sözleşmesi, esaslı bir neden olmadıkça, birden fazla üst üste (zincirleme) yapılamaz. Aksi halde iş sözleşmesi başlangıçtan itibaren belirsiz süreli kabul edilir.

2.2-Tam Süreli / Kısmi Süreli İş Sözleşmeleri:

A-Tam Süreli İş Sözleşmesi:

İşçinin normal haftalık çalışma süresinin (45 saat) tamamında çalışacağı belirtilen iş sözleşmesi tam süreli iş sözleşmesidir.

B-Kısmi Süreli İş Sözleşmesi:

İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumundaki iş sözleşmesi ise kısmi süreli iş sözleşmesidir. Kısmi süreli çalışan işçinin ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri, tam süreli emsal işçiye göre çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir.

I-Çağrı Üzerine Çalışmaya Dayalı İş Sözleşmesi:

İşçinin yapmayı üstlendiği işle ilgili olarak kendisine ihtiyaç duyulması halinde iş görme görevini yerine getireceğinin kararlaştırıldığı kısmi süreli bir iş sözleşmesidir. Yazılı yapılması gerekir. Hafta, ay veya yıl gibi bir zaman dilimi içinde işçinin ne kadar süreyle çalışacağını taraflar belirlemedikleri takdirde, haftalık çalışma süresi yirmi saat kararlaştırılmış sayılır. Çağrı üzerine çalıştırılmak için belirlenen sürede işçi çalıştırılsın veya çalıştırılmasın ücrete hak kazanır.

II-Part-Time Çalışmaya Dayalı İş Sözleşmesi:

İşçinin işyerinde hangi gün, hangi saatler arasında çalışacağının belirtildiği kısmi süreli iş sözleşmesidir. Çalışma süresi tam çalışma süresinin üçte ikisini geçemez.

2.3-Deneme Süreli İş Sözleşmesi:

Deneme kaydı konulmuş olan iş sözleşmesidir. Sözleşmeye konulan deneme süresi en çok iki ay olabilir. Ancak deneme süresi toplu iş sözleşmeleriyle dört aya kadar uzatılabilir. Deneme süresi içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebilirler. İşçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer hakları saklıdır.

2.4-Takım Sözleşmesi:

Birden çok işçinin meydana getirdiği bir takımı temsilen bu işçilerden birinin, takım kılavuzu sıfatıyla işverenle yaptığı sözleşmeye takım sözleşmesi denir. Süresi ne olursa olsun sözleşmenin yazılı yapılması ve sözleşmede her işçinin kimliği ve alacağı ücretin ayrı ayrı belirtilmesi gerekir. Takım sözleşmesinde isimleri yazılı işçilerden her birinin işe başlamasıyla, o işçi ile işveren arasında takım sözleşmesinde belirlenen şartlarla bir iş sözleşmesi yapılmış sayılır. Ancak, takım sözleşmesi hakkında Borçlar Kanununun 110 uncu (Başkasının Fiilini Taahhüt) maddesi hükmü de uygulanır. İşe başlamasıyla iş sözleşmesi kurulan işçilere ücretlerini işveren veya işveren vekili her birine ayrı ayrı ödemek zorundadır. Takım kılavuzu için, takıma dahil işçilerin ücretlerinden işe aracılık veya benzeri bir nedenle kesinti yapılamaz.

isvesosyalguvenlik.com